الزویر Elsevier، ساینس دایرکت SicenceDirect و اسکوپوس Scopus برای همه دانشجویان تحصیلات تکمیلی نام های آشنایی هستند چون بیش از نیمی از مقالات علمی که دانشجویان در زمینه پژوهشی خود مطالعه میکنند، لوگو و نام الزویر و یا ساینس دایرکت دارند اما تفاوت بین این واژه ها در چیست؟
الزویر Elsevier
الزویر نام یکی از اولین ها و بزرگ ترین های دنیای نشر است که به چاپ مجلات علمی و شرح وقایع علمی می پردازد و در این راه نامدارانی همچون اسکالیجر، گالیله، اراسموس و دکارت با این موسسه همکاری داشته اند.
بنیانگذار موسسه، «لوییس الزویر» این تجارت را در سال ۱۵۸۰ میلادی شروع کرد. این خاندان از دیرباز در کشور هلند به امر فروش و چاپ کتاب اشتغال داشته اند. با این همه سازمان امروزی الزویر در سال ۱۸۸۰ میلادی تاسیس شد و تولیدات اولیه آن را ژورنال لاسنت، سل و کتاب هایی شامل آناتومی گری و ساینس دایرکت که مجموع ژورنال های الکترونیکی بود، تشکیل می داد و در حال حاضر الزویر داده های اینترنتی خود را با نام اسکوپوس ارایه کرده است.
این موسسه، به عنوان یک ناشر چند رسانه ای پیشرو، پیشتاز ارایه اطلاعات علمی و بهداشتی در دنیاست که بیش از ۲۰۰ هزار محصول و خدمت، شامل مجله، کتاب، محصولات و خدمات الکترونیکی و پایگاه های اطلاعاتی، ارایه می دهد و به بیش از ۳۰ میلیون دانشمند، دانشجو و متخصص عرصه بهداشت و اطلاعات در سرتاسر دنیا خدمت رسانی می کند. مرکز ثقل فعالیت موسسه الزویر انتشار کتاب و مجله علمی است و جالب توجه اینکه قدمت تقویت فرآیند پذیرش مقالات در انتشارات این موسسه از ۱۳۰ سال گذشته است.
دفتر مرکزی کمپانی الزویر در آمستردام هلند بیش از هفت هزار نفر از ۲۴ کشور جهان را در استخدام دارد و به واسطه تحویل موثق و معتبر مطالب تکنولوژیک نوظهور، محرک نوآوری افراد در دستیابی به نیازهای آنهاست. فعالیت موسسه به کشور مبدا محدود نیست، بلکه در کشورهای آمریکا و انگلستان هم فعالیت های مهمی را دنبال می کند.
الزویر محصولات و خدمات خود را در قالب دو بخش «علم و تکنولوژی» و «علوم بهداشتی» عرضه می کند. این موسسه در عرصه علم و تکنولوژی از خدمات بیش از ۱۰ میلیون پژوهشگر از ۴۵۰۰ موسسه تحقیقاتی دولتی و دانشگاهی، آزمایشگاه های تحقیقاتی، کتابخانه ها، پژوهشگران، مولفان و ویراستارها در ۱۸۰ کشور و در عرصه علوم بهداشتی از ۲۰ میلیون متخصص بهداشت، دانشجو، پژوهشگران پزشکی، شرکت های داروسازی، بیمارستان ها و موسسه های تحقیقاتی برخوردار است که اسناد این عده از همکاران در قالب ۳۵ زبان زنده دنیا در اختیار الزویر قرار می گیرد.
الزویر نزدیک به دو هزار مجله و ۲۰ هزار کتاب منتشر می کند و از طریق سرویس های اطلاعاتی الکترونیکی پیشرو نظیر «ScienceDirect» و «academicpress» که اولی امکان دسترسی کاربران را به حدود دوهزار مجله علمی، فنی و پزشکی، به صورت تمام متن و بیش از ۵۹ میلیون چکیده مقالات علمی فراهم می کند و ارتباط با مقالات بیش از ۱۲۰ ناشر دیگر را امکان پذیر می سازد و دومی، حدود ۶۰ سال است که اطلاعات مورد نیاز دانشمندان، محققان، مهندسان و متخصصان در صنعت و دانشگاه را ارایه می دهد و مشتمل بر بیش از ۱۶۷ هزار مقاله از حدود ۲۵۰ نشریه است.
پوشش موضوعی کتب و مقالات الزویر وسیع و فراگیر است و زمینه های مختلفی همچون کشاورزی و علوم زیستی، هنرها و علوم انسانی، بیوشیمی، ژنتیک و زیست شناسی مولکولی، تجارت، مدیریت و حسابداری، مهندس شیمی، شیمی، علوم تصمیم گیری، زمین و علوم سیاره ای، اقتصاد، اقتصادسنجی و مالی، انرژی، مهندسی، محیط زیست، ایمنی شناسی و میکروبیولوژی، علوم مواد، ریاضیات، پزشکی و دندانپزشکی، علوم اعصاب، پرستاری، فارماکولوژی، سم شناسی و علوم دارویی، فیزیک و ستاره شناسی، روان شناسی، علوم اجتماعی، دامپزشکی و علوم دامی را در بر می گیرد.
میزان پرداخت های صورت گرفته برای چاپ مقاله در مجلات علمی بین المللی، اشتراک مجلات مذکور و استفاده از پایگاه های علمی مختلف می تواند به عنوان یکی از شاخص های تعیین کننده جایگاه و نقش یک پایگاه علمی نسبت به دیگر پایگاه های علمی باشد. از این منظر طبق گزارش پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در سال ۲۰۱۱ برای اشتراک مجلات پایگاه های مختلف علمی بالغ بر ۲۳۰ میلیارد ریال به صورت متمرکز علاوه بر پرداخت های موردی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی پرداخت شده است که حدود ۱۱۹ میلیارد ریال آن (۵۲درصد) مربوط به انتشارات الزویر است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که در وضعیت موجود الزویر به تنهایی بیش از تمامی پایگاه های اطلاعاتی مشابه با دانشمندان و پژوهشگران ایرانی دادوستد علمی دارد و به این لحاظ تحریم یک طرفه آن می تواند محل تامل جدی قرار گیرد.
تصویر لوگوی کنونی انتشارات Elsevier که در گوشه‌ی بالا- سمت چپ تمامی انتشارات این شرکت به‌چشم می‌خورد را آیزاک الزویر فرزند لوئیز الزویر، موسس سرای الزویر، در سال ۱۶۲۰ طراحی کرد و در تمامی مستندات این شرکت آن را درج نمود. بر سر معنا و مفهوم دقیق این لوگو توافق جامعی وجود ندارد. این تصویر درخت نارونی را نشان می‌دهد که درخت تاکی بر دور آن پیچیده است و عبارت لاتین «Non Solus» که به معنی «عدم تنها بودن» است از آن آویزان است. هرچند اکثر دانشمندان اتفاق نظر دارند که درخت نارون نشان‌دهنده‌ی درخت دانش است، اما معنی تاکی که دور آن پیچیده است، چندان واضح نیست.
تاریخ‌شناس معاصر، «لوسی شولتر» معتقد است که مردی که در زیر درخت ایستاده است نشان‌دهنده‌ی یک فیلسوف یا یک دانشمند فرزانه است که از میوه‌ی درخت که سخنان الهام‌بخش و پربار دیگر دانشمندان است، بهره می‌گیرد. در این دیگاه رابطه‌ی میان درخت نارون و تاک، ثمره دادن و تولید میوه است و درنتیجه دربردارنده‌ی یک پند اخلاقی است. همان‌طور که «اراسموس» به استعاره‌ی درخت و تاک اشاره دارد: همچو تاک که با وجود قرار گرفتن در جایگاه شاخص‌ترین درختان، نیازمند حمایت عصا یا ستون‌های چوبی یا درختان دیگری که هیچ‌یک دارای میوه نیستند می‌باشد، علما و قدرتمندان نیز نیازمند کمک انسان‌های ضعیف‌تر هستند.
ساینس دایرکت SicenceDirect
ساینس دایرکت یکی از ۷۹ نوع محصول آنلاینی است که شرکت الزویر در اختیار پژوهشگران، دانشجویان، اساتید و کلیه‌ی علاقه‌مندان به علم و دانش قرار می‌دهد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که ساینس دایرکت یکی از پایگاه‌های علمی است که بیش از ۲۵۰۰ عدد ژورنال، ۱۲،۶۰۰،۰۰۰ عنوان مقاله تمام متن و تعداد تقریبی ۲۰،۰۰۰ جلد کتاب را برای دانلود و دسترسی آنلاین در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بخش اعظمی از ژورنال‌های مورد انتشار در این دیتابیس، توسط موسسه علمی «تامپسون رویترز» نمایه‌گذاری میشود؛ بنابراین اغلب مقالاتی که از این پایگاه دانلود شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد، جزو مقالات ISI محسوب میشود.
http://www.sciencedirect.com/
اسکوپوس Scopus
اسکوپوس یکی از نمایه‌های استنادی معتبر و شناخته‌شده‌است که اطلاعات کتاب‌شناختی حدود ۲۵ میلیون سند را در خود جمع‌آوری کرده‌است. اسکوپوس اطلاعات محصولات حدود ۵ هزار ناشر علمی را از سراسر جهان در خود جای داده‌است. در مجموع اسکوپوس اطلاعات ۱۶ هزار و پانصد مجله علمی پژوهشی را در خود نمایه کرده‌است.
اسکوپوس همه حیطه‌های علوم که شامل علوم زیستی، فیزیک و شیمی و علوم اجتماعی میشود را در برمی‌گیرد. در مقایسه‌ای که با WOS انجام شده، اسکوپوس حدود ۲۰ درصد پوشش بیشتری از آن داشته است اما مقالات قبل از سال ۱۹۹۵ را ندارد بر خلاف WOS که تا سال ۱۹۴۵ را شامل میشود و گوگل اسکولار نسبت به این پایگاه‌ها دقت کمتری دارد.
راهنمای استفاده از این پایگاه های اطلاعاتی در پست های بعدی توضیح داده میشود.
